Amonyak: (NH3), Sanayide en fazla azotlu
gübreler ve nitrik asidin üretiminde ilk maddesi olarak kullanýlýr.
Laboratuarlarda zayýf baz ve birçok kimyasal maddenin elde edilmesi içinde
kullanýlýr. Amonyak bilhassa nitrik
asit ile amonyum tuzlarýnýn imalý, üre, boya, ilaç ve plastik benzeri organik
madde üretiminde kullanýlýr. Amonyak
gazý normal ýsýda basýnç uygulandýðý zaman kolayca sývýlaþýr, meydana çýkan bu
sývýnýn buharlaþma ýsýsý ise yüksektir (327 kcal/g), bunun için endüstride
soðutucu olarak kullanýlýr.
Özelliði;
renksiz, kendine özgü keskin kokusu olup ayrýca zehirli ve aþýndýrýcýdýr. Oda
sýcaklýðýnda gaz halindedir ve düþük sýcaklýklarda alevlenme özelliði taþýr.
Kimyasal olarak bazik' tir. Normal ýsýda, basýnç altýnda kolay bir þekilde
sývýlaþýr. Amonyak Kullaným Alanlarý: Gübre Sanayi, Nitrik
asit üretimi, ilk baþlangýç maddesi olarak endüstriyel soðutma sistemleri ile soðutma
gayesiyle kimya sanayinde ilaç, boya, naylon, tuz ve plastik üretim malzemelerin
ýsýl iþlemlerinde hidrojen ve azot kaynaðý olarak, Gaz Nitrür iþlemi için ise
parça yüzeylerine azot emdirme gayesiyle kullanýlýr.
Amonyak formulü NH3 olan; azot atomu ile
hidrojen atomundan meydana gelen renksiz, keskin ve hoþ olmayan bir kokuya
sahip, gaz bileþiðinden meydana gelir. OH- iyonu bulunmadýðý halde zayýf baz
özelliði gösterir. Gazlaþma gizli ýsýsý çok yüksek olduðu için sanayi
tesislerinde soðutucu madde olarak kullanýlýr. 17,0304 g/mol molekül aðýrlýðý,
1 Atmosfer basýnç ta kaynama noktasý -33.34 °C (239.81 K). -78 derecede donmasý
nedeniyle oda ýsýsýnda gaz þeklinde bulunur. Bileþikteki N atomu sp3
hibritleþme yapmýþtýr. Bað yapmamýþ bir çift elektronu olduðu için, molekül
þekli üçgen piramittir. Bundan dolayý polar bir moleküldür. Molekülleri polar
olmasýndan dolayý, su içinde yüksek oranda çözülmektedir.
Amonyak
Ýsminin kökeni eski mýsýra kadar dayanýr. Amon tapýnaðýný ýsýtmak için
kullanýlan deve tezeðinden çýkan gazlardan, tapýnak duvarlarýnda, tavanýnda
sofra tuzuna benzer, beyaz kristaller halindeki amonyum klorür yani niþadýr
birikmiþtir. Bu oluþuma da o devirlerde "Amonun Tuzu" diye
söylenirmiþ.
Amonyak, ilaç, boya, gübre, parfüm gibi
maddelerin sentezlenmesi olayýnda ilk basamak olarak kullanýlýr. Amonyak ayrýca temizlik maddelerinin içerisinde de kullanýlýr. Amonyak canlýlar için çok zehirli bir
maddedir, kullanýrken dikkat çok fazla etmek gerekir.
Amonyak kovalent baðlý bileþiktir. Ametal ve Ametal
baðýdýr. Molekülleri polar olduðu için su içinde yüksek oranda çözülmektedir. Amonyak molekülü kendi arasýnda olduðu
gibi, su molekülleri ile de zayýf hidrojen baðý oluþturmaktadýr. Bu nedenden
suda çok fazla çözünür. 1 atmosfer basýnçta ve 0 derecede 1 litre su içinde
1300 litre, 20 derece ýsýda ise 700 litre amonyak
çözülmektedir. Oda koþullarý altýnda doymuþ amonyak çözeltisi %34’ lük olup, yoðunluðu 0,88 g/ml dir.
Piyasada
amonyak adý altýnda bulunan ve
satýlan bu maddeler amonyaðýn sulu çözeltisi olan amonyum hidroksittir.
Temizlik
malzemeleri ile gübre ve patlayýcý yapýmýnda kullanýlýr.
Amonyak Fiziksel
Ve Kimyasal Özellikler:
- Donma
noktasý: -72 oC (%30 NH4OH)
- Kaynama
noktasý: 28 oC (%30 NH4OH)
- Su
içindeki çözünürlük: sonsuz.
- Özgül
Aðýrlýk: 0,906 gr/cm3 (+20 oC de)
- Görünüþ
ve kokusu: Berrak, renksiz, keskin ve boðucu kokusu vardýr.
- Buhar
Basýncý: 73 kPa (%30 NH4OH 20 oC de)
Ürün Özellikleri:
- Saf Amonyak: % 99,9 Saflýk
- Sývý Amonyak (Sulu Çözelti)
- Sulu
Çözelti Aðýrlýk: 20° C, %25
- Sulu
Çözelti Yoðunluk: 20° C, 0,903 gr/cm3
