Ürik asit, herkesin kanında belirli oranda bulunur ve bu değerin fazla olması sağlık açısından sakıncalıdır. Kandaki ürik asit oranının tespit edilmesinde kullanılan bir laboratuvar testi bulunmaktadır. Ürik asit yapımı, vücutta bazı nükleik asit bileşenleri, özellikle pürinlerin metabolizmasıyla ilgilidir. Pürinlerin parçalanmasıyla ortaya çıkan son ürün ürik asittir. Ürik asit, kanda monosodyum tuzu şeklinde veya bazı proteinlere bağlı olarak bulunur. Fazlası daha çok böbreklerden, az miktarı ise bağırsaklardan atılır. Kanda bulunan ürik asit oranı, bunun bağırsak ve karaciğerde yapılması ve böbreklerden atılması arasındaki dengeyi gösterir. Besinlerin ürik asit içeriği, kandaki miktarı değiştirebilir. Yetişkin sağlıklı kişilerdeki ürik asit miktarı ortalama 750-1500 mg kadardır. Bunun %45-75 kadarı her gün yenilenir. Erkeklerde bu değer 4-7 mg / 100 ml, kadınlarda 3.6-5 mg / 100 ml kadardır. Kandaki ürik asidin miktarındaki değişiklikler hastalıklara bağlı olabilir ve bu durum vücuttaki organlarda hasara neden olabilir.

Ürik asit miktarının saptanması için, kişiden birkaç damla kan alınır. Bu test yapılmadan önce kişi 10-12 saat yemek yememiş olmalıdır. Testten önceki 2-3 gün boyunca pürin içeriği yüksek besinler tüketilmemeli, alkol azaltılmalı ve yağlı gıdalar az tüketilmelidir. Ayrıca bir gün önceden kortizon, iltihap giderici ilaçlar, C vitamini ve glikoz alımı kesilmelidir. Bunlar kanda bulunan ürik asit seviyesini etkileyebilir. Bu testin yapılması özellikle gut hastalığının tanısında ve tedavisinde önemlidir. Ancak lösemi, kansızlık, lenf kanserleri ve hipertiroidizm gibi bazı rahatsızlıklarda da kanda ürik asit yüksekliği meydana gelir.

Ürik asit klirensi için 24 saatte vücuttan atılan idrar oranıyla kanda ve idrardaki ürik asit miktarının saptanması gerekir. Bu testle böbreklerin ürik asit atma yeteneği de değerlendirilir. Sağlıklı kişilerde bu değerler dakikada 7-12 cc kadardır. Ürik asit klirensi, böbreklerin hasar gördüğü hastalıklarda azalır, ürik asit atımını sağlayan ilaçlar verildiğinde, nefrozlarda ve kemik iliğiyle ilgili hastalıklarda ise artar. Gut hastalığı ise böbrek işlevlerinde bozulmaya neden olmadığından, ürik asit klirensi normal çıkabilir veya bazen biraz artmış olabilir.

Genellikle idrarda bulunan ürik asit değerinin de saptanması gerekir. İdrardaki ürik asit miktarı, kişinin birkaç gün süreyle etsiz beslenmesinin sonunda alınan idrarda ölçülür. Sağlıklı kişilerde bu değerin günlük 280-560 mg arasında olması gerekir. Bu, kullanılan tekniğe göre farklılık gösterebilir. Böbreklere bağlı olan ürik asit yüksekliğinde, idrardaki ürik asit azalır. Lösemi, hemolitik kansızlık, bazı tümörlerde, iyileşme dönemindeki zatürrede ve hücre yıkımı olduğunda, idrardaki ürik asit yükselir. Gut hastalığında böbreklerde bozulma yoksa, idrardaki ürik asit hastaların %25'inde kadar artar.

Kandaki ürik asit değerinin artması, böbreklerden ürik asit atılmasının yavaşlamasından veya metabolizmada olan üretim artışından kaynaklanabilir. Sadece ürik asit miktarı yüksek besinlerin tüketilmesi, kandaki değerlerin yükselmesine etkili olmaz. Ancak diğer etkenlerin olması halinde, besin tüketimi sorunu artırabilir. Ürik asit yükselmesi genellikle gut hastalığında meydana gelir. Bu rahatsızlığın oluşmasında doğumsal olan enzim eksikliklerinin etkisi bulunmaktadır. Fakat kandaki ürik asit değerlerinin değişmesinde başka etkenler de etkili olabilir. Özellikle kemik iliği hastalıklarında, kansızlık gibi durumlarda ürik asit değerleri yükselir. Ürik asit miktarındaki artış, doku yıkımından, ağır yanıklarda, travma veya tümör tedavisi sırasında görülebilir. Hastada kronik böbrek yetmezliği varsa, idrardaki ürik asit atılması azalır. Böbreklerin çalışmasında %50 oranında azalma olmadığında, genellikle kanda ürik asit değeri artmaz. Nadiren ürik asit değerinin yüksekliğiyle birlikte gut belirtileri ortaya çıkabilir. İlaçların bazıları idrardaki ürik asit atımını azaltır.